HISTORIA

Dlaczego „Probus”? Znalezienie nazwy dla naszego obiektu i planowanych dla niego funkcji nie było łatwym zadaniem. Miała nawiązywać do militarnych i kawaleryjskich tradycji miejsca (dawna ujeżdżalnia, w której murach swoje jeździeckie umiejętności doskonalili pruscy huzarzy – wśród nich wielu o korzeniach polskich), podkreślać piastowski rodowód Oławy i jej bliskie związki z Wrocławiem, wreszcie wskazywać na ekskluzywność miejsca przeznaczonego dla Gości o wyższych wymaganiach estetycznych i kulturalnych.

Wynikiem tych poszukiwań jest patron naszego Centrum Kultury, Turystyki i Rekreacji – książę Henryk IV Probus (1257–1290), pod którego rządami Dolny Śląsk stał się prężnym regionem gospodarczym, współtworzącym kulturę europejską – z żywym duchem polskim. Probus jako jedyny polski władca znalazł swe miejsce na kartach Kodeksu Manesse. Ta bezcenna księga z XIV w., jest zbiorem pieśni miłosnych skomponowanych przez najsłynniejszych poetów, rycerzy i władców ówczesnej Europy. Zawartym w księdze utworom Probusa towarzyszy piękna miniatura: ukazuje go jako jadącego konno młodzieńca, wraz z orszakiem, odbierającego wieniec zwycięzcy od dam zasiadających na trybunach.



Malowidło będące powiększoną repliką tej ilustracji zdobi wnętrze browarnianego pubu.

 

Historia Oławy sięga początku X w. Prawa miejskie miasto otrzymało w 1234 roku.
Zniszczona w 1241 r. najazdami tatarskimi Oława zaczęła się dynamicznie rozwijać w XIII wieku. 

 

Największy rozkwit zawdzięcza licznym przywilejom nadanym przez księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. Wyznaczył on granice miasta i zezwolił na prowadzenie handlu mięsem, chlebem, obuwiem i płótnem. Dzięki temu wzrosły dochody z podatków i cła pobieranego przy przeprawie przez rzekę. Miasto bogaciło się i dynamicznie rozwijało.

 

Współczesna Oława przez swoich mieszkańców postrzegana była dotąd jedynie jako miasto królewiczów Sobieskich. Zasługi „Prawego” księcia postanowili przypomnieć dolnośląskiemu grodowi twórcy Centrum Turystyki, Kultury i Rekreacji Browar Probus. W 2012 r. zaczęli odnawiać budynek dawnej ujeżdżalni przy ulicy Młyńskiej 16.



Historia tego miejsca sięga połowy XIX w. Aż do I wojny światowej budynek wchodził w skład kompleksu koszarowego. Stacjonował tu doborowy 4. regiment huzarów im. Ferdynanda von Schilla, nazywany potocznie „pułkiem brunatnych huzarów” ze względu na kolor mundurów. To słynni "brązowi huzarzy", którzy w czasach wojen napoleońskich zyskali przydomek "siekaczy mięsa", którym to "mięsem" były także - co nie powinno być tajemnicą - służące pod Napoleonem oddziały polskie. Z drugiej strony należy pamiętać kawalerzyści byli elitą, a wśród pruskich "brązowych huzarów" było wielu Polaków - w tym późniejszy generał Piłsudskiego, bohater Bitwy Warszawskiej, polski patriota Kazimierz Raszewski (link) i przemysłowiec, działacz społeczny, rotmistrz Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej Edward Grabski (link).

W czasach III Rzeszy stacjonowały tu wojska Wehrmachtu. To autentyczna fotografia z przysięgi na sztandar z 1938 r.

 

Po II wojnie światowej byłe pruskie koszary - po krótkim epizodzie polskim - zajęła Armia Radziecka, a sama Oława stała się "małą Legnicą".
Rosjanie stacjonowali w Oławie aż do 1992 r.

Zdewastowany przez Rosjan budynek popadał w dalszą ruinę. Był postrzegany jako nieatrakcyjny dla potencjalnych inwestorów.

 

Oddalony 5 minut od Rynku obiekt i przyległe do niego tereny polubili wagarowicze i drobni przestępcy. Ściany pokrywały się kolejnymi graffiti, a ul. Młyńska nie kojarzyła się nikomu z bezpiecznym miejscem. Stan taki trwała kilka lat, wreszcie w głowach dwóch rodowitych oławian zakiełkowała pewna myśl…



…w wyniku której w 2015 roku w byłej ujeżdżalni został otwarty pierwszy oławski powojenny browar. I nie jest to, wbrew pozorom, nic nowego…

CTKiR Browar PROBUS nawiązuje bowiem do bogatej tradycji oławskiego piwowarstwa. Wszak obok Brzeskiej i Wrocławskiej z oławskiego Rynku wychodzi także ulica Browarniana!

 


Choć trudno w to uwierzyć, w dawnej Oławie działało pięć browarów. Przywileje – od czasów księcia Probusa – gwarantowały rzemieślnikom monopol na sprzedaż piwa w obrębie miasta. Np. przywilej księżnej Małgorzaty z 1441 r. nakazywał karczmarzom sprzedaż piwa pochodzącego wyłącznie z browarów oławskich! Za złamanie nakazu groziły nawet surowe kary.

 

Złote czasy piwowarów oławskich skończyły się wraz z wygaśnięciem linii Piastów i pojawieniem się wielkich browarów przemysłowych. Ostatni oławski browar zamknięto w 1930 r. Dopiero po osiemdziesięciu latach tradycja lokalnego browarnictwa powróciła na Dolny Śląsk.

 

Remont byłej ujeżdżalni przy ul. Młyńskiej 16 rozpoczął się wiosną 2013 r. Inwestycja była wspófinansowana ze środków Unii Europejskiej.

 

Gdy niszczejący budynek popadał w ruinę, nikt się tym nie przejmował. Poruszenie wśród mieszkańców wywołały natomiast prace związane z usuwaniem rosyjskiego eternitu z dachu budynku. Artykuł w lokalnej prasie uspokajał oławian. Wyspecjalizowana firma zdjęła i zutylizowała niebezpieczny materiał. Odtąd można było już tam bezpiecznie oddychać. Oława pozbyła się poważnego ekologicznego zagrożenia.

 

W budynku, który podlega ochronie Konserwatora Zabytków, wykonano zaawansowane prace remontowe. Ułożono nowe stropy, budynek zyskał zupełnie nowy dach.

 

Z ceglanych ścian trzeba było usunąć kilka warstw farby olejnej. Dawna ujeżdżalnia powoli odzyskiwała swój urok.

 

Ważnym wydarzeniem było uwolnienie budynku od łączącego go z sąsiednim gmachem koszarowego muru, który został zburzony pod koniec września 2014 r. Mur - na zdjęciu "ozdobiony" graffitti - podczas funkcjonowania radzieckich koszar był zabezpieczony od góry zasiekami z drutu kolczastego. 

 

Tak, nie tylko Berlin miał swój mur. Młodsi oławianie nie pamiętają, jak wyglądało ich miasto przed rokiem 1992. Tylko opowieści rodziców i dziadków przywołują obraz miasta z kilkoma wyizolowanymi obszarami, na które obowiązywał zakaz wstępu pod groźbą rozstrzelania.



W październiku 2014 r. do Probusa przyjechały transporty z wyposażeniem browaru. Oławianie zaczęli wierzyć, że wkrótce naprawdę będą mogli tu przyjść nie po produkt popularnego koncernu, lecz po własne, lokalne piwo, warzone przy ulicy Młyńskiej.

Warzelnię i zbiorniki fermentacyjno-leżakowe sprowadzono aż z Bambergu – stolicy piwowarstwa niemieckiego. W Polsce nikt tego typu sprzętu wtedy nie produkował. 



Fakt ten odnotowały lokalne media, które na bieżąco relacjonowały postęp prac.


W listopadzie 2015 zostało zaprezentowane logo i pełna nazwa tworzonego Centrum Turystyki, Kultury i Rekreacji Browar Probus. Jego patronem został książę Henryk IV Prawy (Probus) – największy dobroczyńca średniowiecznej Oławy i najlepszy piastowski władca Dolnego Śląska, zwycięzca licznych turniejów rycerskich, miłośnik biesiad i sztuki. 

 

Z okazji przyjazdu sprzętu browarniczego CTKiR Browar Probus uruchomiło swój fanpage na Facebooku, gdzie oławianie wymieniali swoje uwagi i oczekiwania. Zwracają uwagę, że w mieście brakuje miejsca do spotkań w gronie przyjaciół: Rynek zdominowały banki, sklepy z telefonami komórkowymi i lombardy. Goście odwiedzjący Oławę w tamtych latach nie mieli gdzie spędzić wieczoru, a mieszkańcy nie potrafili polecić im żadnego lokalu "na poziomie".



Browar Probus wpisał się na stałe w historię oławskiej ziemi między innymi dzięki modzie na produkty regionalne. Wyroby browarów rzemieślniczych zaczęły wypierać z rynku piwa przemysłowe z wielkich koncernów piwowarskich. Oława znów miła „swoje” piwo.



Po siedmiu latach działalności browaru jego właściciele postanowili wzbogacić go o mikrodestylarnię. Wyposażyli ją w urządzenia renomowanej firmy Kothe, które zostały umieszczone w przeszklonym „akwarium”. Pierwszy odpęd odbył się pod koniec marca 2023.

Uroczyste i oficjalne otwarcie destylarni nastąpiło się 8.12.2023 r. Zostało upamiętnione odsłonięciem płaskorzeźby Oławskiego Koguta, zaprojektowanej i wykonanej przez oławskiego rzeźbiarza - Jana Herbę.
"Oławskie Koguty" to projekt zainicjowany przez samorząd Oławy, którego celem jest oznakowanie ważnych obiektów w przestrzeni miejskiej. Dolna część każdej płaskorzeźb charakteryzuje "ilustrowane" przez nią miejsce. W naszym przypadku jest to związek między browarem a destylarnią oraz radość z pasji tworzenia najwyższej jakości rzemieśniczych produktów regionalnych.
Nasz kogut prezentuje się tak:



CDN...